موقعيت استان چهارمحال و بختياري
مركز استان (شهركرد) با ۲۱۵۰ متر ارتفاع بلندترين مرکز استانهاست كه در گذشته نه چندان دور شهر کرد، (دهكرد) خوانده ميشد.
كوههای بلند زاگرس به صورت نواري در تمام استان از شمال غرب تا جنوب شرق امتداد دارند. بطوري كه ۷۶ درصد مساحت استان را كوهها و تپه ها تشكيل مي دهد. معروفترين ارتفاعات استان، زردكوه مي باشد و مرتفع ترين قله آن كلونجي نام دارد. انباشت برف در ارتفاعات استان سبب شده معروفترين رودخانه هاي دايمي جنوب غربي و مركزي ايران يعني كارون، زاينده رود و دز از ارتفاعات اين استان سرچشمه گيرند. فرونشست هاي بوجود آمده همزمان با حركات زمين ساختي زاگرس و آب حاصل از ذوب برف كوههاي بلند، تالابهاي متعددي را در استان تشكيل داده است كه زيستگاه انواع پوشش گياهي- جانوري مي باشد.
اكنون اين استان داراي شش شهرستان (شهركرد- بروجن- فارسان- لردگان- اردل- كوهرنگ) مي باشد. مردمش با گویش لری بختیاری و ترکی قشقایی سخن می گویند و اکثرا مسلمان هستند.عشاير بختياري يكي از بزرگترين قومهای كوچنده ايران و از تيره هاي آريايي نژاد ايراني الاصل مي باشند.
غذاهای محلی: کباب بختیاری، هلیم برنجی، گوش گندم، تاس کباب
صنایع دستی: کلاه نمدی، قالی بافی، جاجیم بافی، سیاه چادر، وریس بافی، موج بافی، چوخه بافی و…
بروجن در فاصله ۶۰ کیلومتری از شهرکرد و ۱۰۰ کیلومتری از اصفهان است. نام(های) دیگر…. یونان کوچک
اهالی بروجن به زبان فارسی و لهجه اورجنی تکلم دارند و پس از شهرکرد دومین شهر فارس زبان و پنجمین شهر مرتفع بالای ۲۵هزارنفر جمعیت ایران می‌باشد.
ریشه نام بروجن: شهر اولیه در این محل به وسیله برج و باروهایی محصور بوده و به علت کثرت برجهای آن به نام بروجن یعنی دارنده برجهای فراوان نامیده شده‌استاما از نظر ادبیاتی بروجن به واژهٔ اورجن که متشکل شده از واژه‌های «اور + جن» است، بی شباهت نیست و واژهٔ «اور» به معنی شهر و «جن» به معنی زن یا الهه آب تعبیر می‌شوند که در کل به معنی شهر آب یا شهر الهه آب می‌باشد که وجود چشمه سیاسرد و آبشارهای متعدد و بی شمار دلیل صحت این نظریه است.
پل تاریخی مصلی مربوط به دوره قاجار است و در بلوار ساحلیشهرستان بروجن، واقع شده است که این اثر در تاریخ ۱۰ مهر
شهر بُلْداجی یکی از شهرهای شهرستان بروجن است. بُلداجی با جمعیت ۱۰٬۸۰۰ نفر در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان بروجن و ۶۵ کیلومتری شهرکرد (مرکز استان) قرار گرفته‌است که از شرق به روستای آقبلاغ و از غرب به امامزاده حمزه بن علی و از شمال و جنوب به رشته کوههای این منطقه محدود می‌گردد.
شهرت این شهر شیرین به خاطر محصول ” گز ” است، که مخلوطی از ” انگبین” و سفیده تخم مرغ و مغز پسته‌است. هم‌اکنون تولید گز در شهر بلداجی به عنوان سوغات چهارمحال وبختیاری شهرت دارد. بلداجی، نام شهری است کنار دره حلوایی، که گز را به عنوان سوغات شیرین و ماندگار ایرانی به جهانیان معرفی کرده است. این شیرینی در نوع های آردی، لقمه ای، ساده و با مغزپسته و بادام ۱۰ تا ۳۰ درصدی تهیه و روانه بازار می شود و بیشتر گز تولید شده به کشورهای خارجی و استانهای همجوار صادر می شود.گز بلداجی، به دلیل کیفیت بالا و مرغوبیت آن بهترین گز ایران است که علاوه بر تامین نیاز داخلی کشور به کشورهای عربی و اروپایی و حاشیه خلیج فارس صادر شده است.
شهر بلداجی معروف به پایتخت گز ایران با جمعیت تقریبی ۱۵ هزار نفر،به عنوان یکی از نقاط جمعیتی ، در نیمه شرقی استان چهار محال و بختیاری در ۶۵ کیلومتری مرکز استان (شهرکرد) قرار گرفته است . این شهر به لحاظ ارتباطی از شرق به جاده یاسوج .اصفهان و شیراز ،از غرب به جاده شهرکرد ،خرم آباد و همدان و از جنوب غرب به جاده اهواز متصل می باشد.
مردم این شهر اکثرا به زبان ترکی صحبت میکنند که بعضی از طوایف آن جزو ترکان قشقایی به حساب می آیند .در میان آنها تعدادی از طوایف بختیاری نیز وجود دارد.
امام زاده حمزه علی (ع) از نوادگان امام سجاد(ع)در جنوب غربی بلداجی مشرف بر قله کوهی با همین نام قرار گرفته است.این مکان زیارتی نیز به دلیل وجود چشم انداز های زیبا از جمله غاری آهکی معروف به اوغار، فسیل های زیبا، رودخانه طبیعی، آبشار مصنوعی و طبیعت سرسبز اطراف به پرجاذبه ترین امام زاده استان تبدیل شده است چنانکه این مکان در شلوغ ترین روزها جمعیت تقریبی ۲۵۰۰۰ نفر را نیز پذیرا بوده است.از اتراقگاههای این مکان می توان به چمنزار طبیعی(مرغزار)،سکوهای بین باغات و زائرسرای امام زاده اشاره نمود.از امکانات آن می توان به بازارچه امام زاده اشاره نمود که احتیاجات مسافران را برآورده می نماید.
از دیگر نقاط گردشگری بلداجی میتوان به باغات هفت چشمه، ناز چشمه، دره بید، الله قولی، ارجنه، قلعه سفید، قلعه درگاه، کت رمضان،مجتمع فرهنگی تفریحی صفی آباد معروف به پارک بزیال،دره پلنگی،دریاچه های چال تر و سولیگان (علی آباد) اشاره نمود.
شهر لردگان
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۸۵ متر است.شهر لردگان از ديرباز مركزي براي مبادلات عشايري بوده است. در متون تاريخي از لردگان به نام لردجان نام برده شده است. قلعه لردگان در نزديكي چشمه برم لردگان در دوران لر بزرگ ساخته شده بود كه خرابه‌هاي آن اكنون نيز باقي مانده است.
ویژگیهای منحصر به فرد لردگان:
مسیر لردگان پوشیده از روستاها، مزارع کشاورزی، مراتع دامپروری چشم نوازی، جنگلهای بسیار زیبای بلوط و همچنین محیط دیدنی پرورش ماهی قزل آلا می باشد. این موارد گردشگری در کنار دیگر جاذبه های توریستی لردگان نظیر آبشار آتشگاه لردگان، چشمه سندگان، پارک جنگلی پروز، چشمه مال خلیفه، آبشار میلان، چشمه میشان، قلعه دشت پاگرد، پارک جنگلی چهار طاق، دریاچه و پل بارز، قلعه های چشمه خانی و ، ﭼﺸﻤﻪ ﺑﺮم (ﻟﺮدﮔﺎن و ﻣﺎﻟﺨﻠﻴﻔﻪ)، ﺟﻨﮕﻠﻬﺎی ﺑﻠﻮط ﻣﻨﻄﻘﻪ، رودﺧﺎﻧﻪﺧﺮﺳﺎن، اﻣﺎﻣﺰاده ﺷﻬﺴﻮار، ﺑﻨﺎی ﭼﺎرﻃﺎﻗﻲ ﻣﻨﺞ، اﻣﺎﻣﺰاده ﻣﻴﻞ ﺷﺎه ﺑﺎرز، ﺣﺎﺷﻴﻪرودﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮﺳﺎن، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ارﻣﻨﺪ و ﺑﺎرز، اﻣﺎﻣﺰاده ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪهﺳﺒﺰ ﻛﻮه، ﭼﺸﻤﻪﻣﻴﺸﺎن، ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﻲ ﭼﻬﺎرﻃﺎقو… لردگان را تبدیل به یکی از برجسته ترین قطب های گردشگری ایران و رؤیایی ترین مناظر بکر جنوب غرب کشور و دیده بان طبیعت بختیاری نموده است.
قالی، گلیم، لباسهای محلی، چنته، مفرش، کشک و قارا از معروفترین سوغاتهای لردگان است.
چشمه برم
چشمه زیبای برم در مركز شهر لردگان واقع گرديده و با شهركرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری ۱۵۰ كيلومتر فاصله دارد.
جوشش چشمه های مصفای برم در مرکز شهر لردگان گردشگاهی با همین نام را به وجود آورده است . اين چشمه پر آب علاوه بر تامين آب كشاورزي، يكي از سرشاخه هاي كارون به حساب آمده و چشم انداز زيبايي را براي شهر لردگان بوجود آورده است. اطراف اين چشمه بصورت پاركي جهت تفرج و گذراندن اوقات فراغت اهالي شهر لردگان و گردشگران فضاسازي شده است.از خصوصیات ویژه ی این چشمه تاثیر کم خشکسالی های پی در پی و متوالی بر میزان آب آن است. در چند سال اخیر نیز که خشکسالی طولانی در منطقه رخ داده اکثر چشمه های اطراف کم آب شده اند ولی چشمه برم هنوز پرآب است.برای مردم این منطقه چشمه برم همیشه مقدس بود و هیچ گاه به حریم آن آسیبی نرساندند و کمتر کسی وارد دریاچه چشمه می شد و حتی شکار پرندگان و ماهیانش کار ناپسندی بود.
از سال ۱۳۳۴ که شهرداری لردگان ایجاد شد تا قبل از انقلاب تغییرات خاصی در چشمه برم لردگان به وجود نیامد. فقط حصاری دور آن کشیده شد و قایقی هم بر روی دریاچه چشمه قرار داشت که امکان قایق سواری را فراهم می نمود. پس از انقلاب اسلامی، ابتدا دیوار بتنی – سنگی دور تا دور دریچه ایجاد شد که تا حدودی حریم چشمه را از تجاوزهای بیشتر حفظ کرد. همزمان با آن حوضچه ای در کنار چشمه به عنوان استخر روباز احداث شد که تابستان ها نوجوانان در آن به شنا می پرداختند.
آبشار آتشگاه لردگان
آبشار آتشگاه طولانی ترین آبشار ایران است که این آبشار ۳کیلومتری به آبشار مینیاتوری ایران معروف است و در صد و نود كيلومتري شهركرد و ۴۵ کیلومتر بعد از لردگانپس از روستاهای میلاس و سردشت شوش با جاده کوهستانی که قسمتی از جاده در نزدیکی روستای آتشگاه بخاطر سدسازی خاکی است، در دره اي روح افزا قرار گرفته است که ۷ آبشار اصلی داردکه خاطرات سرداران عیلامی را به یاد می‌آورد. مسير اين آبشار از محل چشمه تا اتصال به رودخانه خرسان را فضاي سرسبز و بي نظيري از انواع درختان بلوط و زبان گنجشک و چنار و گردو و گياهان جنگلي و سنگ‌های آهی و گچی فراگرفته است؛ رودخانه خرسان یکی از سرچشمه های رود کارون است و از ارتفاعات دنا و زاکرس مرکزی سرچشمه می گیرد. شيب زياد و پستي و بلندي هاي دره، آبشارهاي كوچك متعددي را ايجاد كرده است. پيوند عناصر زيباي طبيعي مانند دره، سبزه زار و اقليم مناسب، فضاي بسيار فرح بخشي را جهت تفرج در اين مكان فراهم مي آورد که درختان کهنسال گردو در این منطقه بسیار دیدنی هستند؛ در فاصله ۲۰۰ متری دره هم دو آبشار نسبتا بزرگ خواهید دید که در کنار عناصر زیبای طبیعی مانند دره، سبزه‌زار و اقلیم مناسب، فضای بسیار فرحبخشی را جهت گذران اوقات فراغت فراهم آورده‌اند.۴ آبشار اول بدون استفاده از ابزار سنگ نوردی قابل مشاهده هستند و سه تای بعدی نیاز به ابزار برای بازدید دارند.
تالاب چغاخور
با مساحتي ٢٣٠٠ هكتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و كلار در دل سبزه زاری ۷۰۰ هکتاری همچون نگینی میدرخشد. در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي، عمق آب تالاب به ٥/١ تا ۳ متر مي‌رسد.پوشش گیاهی آن را هم گونه‌های حاشیه‌ای، نم پسند، شناور و غوطه ور همچون؛ بید، مرغ جگن، پتامژتون، پلی گونیوم، ساز و غیره تشکیل می‌دهند. پرندگان این تالاب را بیشتر غازها و اردک ها، مرغابی، آنقوت، لک لک سفید، چنگر و انواع حواصیل، کشیم، باکلان، فلامینگو، شکاری‌ها، پلوه، اکراس، قو، سلیم، کاکایی‌ها و خروس کولی تشکیل می دهند. اما به جز این ها، خزندگانی مثل انواع مارها، لاک پشت آبزی، بزمجه‌ها و پستاندارانی نظیر گراز، شغال، سمور سنگی، روباه، گرگ، خرگوش، شنگ و انواع قورباغه‌ها را هم می توان در این تالاب دید.در تالاب چغاخور ماهی هایی مثل ماهی گورخری، زرده پر، عروس، و ماهیان تحمیل شده به تالاب مانند کپور، فیتوفاک، آمور و شیر ماهی فراوان هستند. اما از همه این ها خاص تر، وجود نوعی ماهی از خانواده گامبوزیا (کپور دندان) در آب‌های تالاب چغاخور است که ویژگی منحصر به فرد این تالاب به حساب می آید.
این تالاب در مسیر شهركرد – ایذه (استان خوزستان) واقع شده و با شهركرد ۶۰-۶۵ كیلومتر فاصله دارد.راه‌هاى دسترسى به تالاب از طریق جاده آسفالته بروجن، ناغان و شهرکرد می باشد
تالاب سولگان
اين تالاب بيش از هشت كيلومتر مربع مساحت دارد و محل مناسبي براي‌زندگي مرغان آبي است و مي‌توان به چنگر، يوزگنبي، قورقور و قزل غاز اشاره كرد. این تالاب زیبا و با شکوه در ۷۰ کیلومتری شهرکرد در مسیر شهرکرد به ایذه قرار گرفته و دارای اکوسیستمهای زیبایی است حضور عشایر ومهاجرت و زیست پرندگان مهاجر و رویش گلهای رنگارنگ در برخی فصول سال زیبایی این مکان را چند برابر نموده.
تالاب گندمان
وسعت این تالاب ۹۸۰ هکتار است و ارتفاع آن از سطح آب ۲۲۱۹ متر است. منابع تامین کننده آب تالاب علاوه بر باران و برف، چشمه‌ها (چشمه های حاشیه تالاب چون گل کوچک، گل بزرگ، مرادان و نصیرآباد)، رودخانه آقبلاغ است که با فاصله‌اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است که بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نیز به اين تالاب سرازير مي‌شود. پوشش گیاهی تالاب را عمدتاً گونه های حاشیه ای و نم پسند تشکیل می‌دهد و پرندگانی چون لک لک، شکاریا، حواصیل، بالکان، مرغابی سانان، یلوه و سلیم هم در تالاب دیده می‌شوند. ماهی های تالاب نیز شامل ماهی گورخری، سفید کولی، ماهی پوزه دار و سیاه ماهی است. پوشش دائمي آب اين تالاب در حدود ٧٠٠ هكتار است. رشته كوه چرو با ٣٥٠٠ متر ارتفاع از غرب تا جنوب اين تالاب كشيده شده است. انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق‌العاده‌اي بوجود مي‌آورد. چشمه‌هاي اطراف، آب تالاب را تأمين مي‌كنند. ازمهم‌ترين چشمه‌ها مي‌توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان اشاره كرد. اين تالاب محل زيست انواع مرغابي‌ها، كوكر و آنقوت است. از امكانات ویژه اطراف تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سواركاری در مرغزار پیرامون تالاب است
با انعکاس کوه چیرو با ارتفاع ۳۵۰۰ در تالاب
.
چشمه سیاسرد- بروجن- ۵ کیلومتر
این چشمه در سال‌های آبسالی دارای حجم آب زیاد و گوارایی است. این تفریحگاه در تابستان، به علت خنکا و مطبوعیت هوا، مورد توجه شهروندان شهر بروجن و شمار زیادی از شهروندان شهر اصفهان و شهرستان‌های تابع آن (همچون شهرضا، دهاقان، مبارکه و نجف‌آباد که آب و هوای گرمتری دارند.) قرار گرفته است. در فصل زمستان، پیست اسکی طبیعی و آماتوری بر روی کوه سیاسرد توسط علاقه‌مندان برپا می‌شود. سیاسرد در سال ۸۶ به عنوان گردشگاه ملی معرفی گردید و در سال‌های اخیر گردشگاه نمونه استان برگزیده شد. از دیگر جذابیت‌های سیاسرد پیاده‌روی در جاده منتهی به آن است که همیشه ورزشکاران این راه را پیاده یا با دوچرخه طی میکنند تا به سیاسرد برسند و پس از استراحت در زیر درختان تنومند آن و آشامیدن آب گوارا از چشمه آن دوباره مسیر ۶ کیلومتری ان را باز می‌گردند
گردشگاه نمونه استان چهارمحال
.